Split

Miasto z portem na półwyspie pomiędzy zatoką Kastela i morskim kanałem Split. Jest ekonomiczym, transportowym, kulturalnym, leczniczym i naukowym centrem Dalmacii z siedzibą regionu Split Dalmacja. Z prawie 200 000 obywatelami jest największym miastem w chorwackiej części wybrzeża Adriatyckiego.

Droga i kolej żelazna łączą go z osiedlami na wybrzeżu i we wnętrzu lądu. Split ma również międzynarodowe lotnisko. Do regularnych międzynarodowych linii promowych należy połączenie Split – Ancona i Rijeka – Zadar – Split – Stari Grad – Korcula – Sobra – Dubrovnik – Bari i dalej państwowe Split – Rogac (Solta), Split – Supetar (Bracz), Split – Vis, Split – Stari Grad (Hvar) i Split – Hvar – Vela Luka (Korcula) – Uble (Lastvovo). Port dla przewożenia osób i promy znajdują się w miejskiej części portu Gradska Luka, gdzie znajdziemy zarząd portu, międzynarodowe morskie przejście graniczne i celnicę. Na wybrzeżu tego pulzującego turystycznego miasta znajdziemy kilka hoteli, plaży i 5 maryn. Split oferuje dużo zabytków kulturalnych, należą tu archeologiczne, etnograficzne, morsko-przyrodowe historyczne muzeum, galeria Mestrovic i Teatr Narodowy. Wierzchołek wzgórza Marjan (175 m n.p.m.) w zachodniej części półwyspu wraz z najpiękniejszym parkiem w Splitu i zoo oferują wspaniały widok jak na miasto i jego okolice, tak i na przylegające wyspy. Poprzednikiem Splitu była siedziba Aspalathos, wybudowana handlowcami greckimi w dobrze chronionej zatoce. W 2. i 3. dziesięcioleciu naszej ery były prawdopodobnie wybudowane rozległe budowle, według źródeł łacińskich niosło osadnictwo nazwę Spalatum. Majestatyczny pałac, wybudowany około r. 300 n. e. rzymskim cesarem Diocletianem, był zawsze dominantą miasta. Na planach i lotniczych zdjęciach Splitu jest dobrze rozpoznawalne pierwotne jądro miasta, umieszczone w placu wspaniałego pałacu. Zachowany został mur około pałaca. W czasie rozwoju śródniowiecznego Splitu rozpoczął się Pałac Dioclatiana zmieniać w ruiny. Na początku 7. w. zostało zniszczone sąsiednie miasto Salona, nietkórzy obywatele znaleźli dom ochronny w rozpadającym się pałacu. Nowo przybyli nie uszanowali jego pierwotny wygląd i dlatego starowieki budynek zaczął się mienić. Upadek Salony znaczył rozwój średniowiecznego Splitu wewnątrz i za rzymskim murem. Do znanych zabytków w Diocletainovym pałacu należy kościół Sw. Duje, który był mauzeleem, chrzcicielnicą (kiedyś to była katedra Jupitera), dziedziniec, westybul, podziemne korytarze pod pałacem, 4 pałacowe bramy, pałac gotyczny Papalic (teraz muzeum miejskie) i dalsze zabytki. Najważniejszymi pamiątkami oprócz pałacu jest były ratusz, klasztor i kościół Sw. Frane, stary chorwacki kościół Sw. Nikola i mnóstwo innych. Miasto i pałac cesarza są zaewidowane w liście światowych kulturalnych zabytków spadku UNESCO.